Kazimierz Dabrowski
(1902-1980)
De Poolse psycholoog / psychiater Dabrowski onderscheidt 5 verschillende soorten van extreme prikkelgevoeligheid (overexcitabillities). Hij benadrukt tevens de relatie tussen hoogbegaafdheid en de verschillende soorten prikkelgevoeligheid. Volgens Dabrowski reageren hoogbegaafden heftiger en langduriger op bepaalde stimuli en zijn hun ervaringen complexer. Dit betekent niet dat alle hoogbegaafden te maken hebben met dezelfde (mate van) prikkelgevoeligheid. Wel is bekend dat hoe hoger de intelligentie, hoe groter en completer onderstaande prikkels aanwezig zijn.
Psychomotorisch: een hoog
energieniveau
Dit kan zich uiten in veel praten, beweeglijkheid, impulsiviteit, gedrevenheid en competitiviteit.
Mensen met deze overexcitabillity vinden het vaak moeilijk om stil te zitten en hebben soms ook minder slaap nodig dan gemiddeld.
De misdiagnose ADHD ligt hier op de loer!
Sensueel: sterk genieten van
zintuigelijke waarnemingen
Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Mensen met deze overexcitabillity kunnen enorm genieten van kunst, muziek, mooie voorwerpen, lekker eten; alles wat de zintuigen prikkelt.
Bij sommigen uit het zich echter in een hang naar luxe en comfort, of naar een overgevoeligheid van de huid. Deze mensen verdragen bijvoorbeeld geen wol, nauwsluitende kleding of naadjes en labels in hun kleding.
Andere mensen met de sensuele overexcitabillity staan graag in de spotlights en hebben een grote drang naar aandacht.
Intellectueel: intellectuele honger en
een haast onverzadigbare
nieuwsgierigheid
Mensen met deze overexcitabillity hebben soms de neiging om alles te willen analyseren, om dé waarheid te willen vinden.
Daarom lezen ze over het algemeen graag.
Ze kunnen scherp observeren en kritisch en onafhankelijk denken. Ze houden van zelfreflectie en denken over denken.
Ze verdiepen zich daarnaast graag in logica, morele vraagstukken en de ontwikkeling van nieuwe ideeën en concepten.
Verbeelding: een rijke fantasie, beeldend denken
Dit zijn mensen met een enorme verbeeldingskracht. Dat kan zich uiten in poëtisch taalgebruik of veel gebruik maken van metaforen en beelden.
Vaak zijn mensen met deze overexcitabillity ook inventief en fantasievol en ze dromen nogal eens weg als ze zich vervelen.
Ze hebben de neiging om te dramatiseren en het zijn soms magische en animistische denkers.
Emotioneel: intense en complexe emoties, hoogsensitiviteit
Prikkels komen vaak heftig binnen. Vaak hebben deze mensen een feilloze sensitiviteit voor bijzonderheden of veranderingen van een situatie.
Het leidt eveneens vaak tot sterke empathische gevoelens en een sterke gehechtheid aan personen, dieren of plaatsen.
Emoties worden over het algemeen zeer intens ervaren, wat door derden soms (onterecht) afgedaan wordt als aanstellerij.