Een tomeloze energie, een stroom aan vragen, een niet te stuiten nieuwsgierigheid en een heleboel talenten komen vaak naar voren bij hoogbegaafde kinderen.Wat maakt dan dat we, juist bij deze kinderen, ook te maken kunnen hebben met verminderde concentratie, een laag zelfbeeld, hooggevoeligheid, automatiseringsproblemen, moeite met doorzetten (vluchtgedrag) en driftbuien (vechtgedrag)?
Tot nog toe is er al veel stilgestaan bij het ‘anders zijn’ en het gemis van passend onderwijs. Maar ligt er misschien nog meer aan ten grondslag?
Zoektocht van ouders
Als ouders van een hoogbegaafd kind kan het een zoektocht zijn om je kind leeraanbod op het juiste niveau en met de juiste begeleiding te laten krijgen. De angst is aanwezig dat je kind geen of weinig vaardigheden opbouwt die later nodig zijn op de middelbare school of in de rest van zijn (werkende) leven. Een terechte zorg, aangezien ieder mens bepaalde vaardigheden nodig heeft om zich staande te kunnen houden en gelukkig te kunnen zijn. Vaardigheden die je vaak pas ontwikkelt als je ze ook echt nodig hebt. Belangrijke vaardigheden die we allemaal nodig hebben zijn bijvoorbeeld:
- Omgaan met tegenslag
- Samenwerken
- Doorzetten als iets moeilijk is
- Omgaan met emoties
- Plannen/Organiseren
- Zelfstandigheid
Maar je ziet ook dat de zoektocht intens is voor zowel de ouders als het kind. Het kind geeft vaak middels zijn gedrag (thuis en/of op school) aan dat het niet lekker in zijn vel zit, zoals:
- Boosheid
- Neerslachtig / depressief
- Extreem druk
- Dromerigheid
- Teruggetrokken
- Faalangst
- Laag zelfbeeld
- Overprikkeld
In de ogen van veel ouders en orthopedagogen een logisch gevolg van scholen met te weinig kennis op het gebied van hoogbegaafdheid en een aanbod op school dat niet passend is of (te) laat is ingezet. Dit gedrag van hoogbegaafde kinderen kan op termijn zelfs extreme vormen aannemen waardoor ‘thuisblijven’ onvermijdelijk wordt.
Tot nog toe is er vooral geredeneerd dat het gebrek aan vroegtijdig passend aanbod hier de (grootste) oorzaak van is. Een tijdig passend lesaanbod en de juiste begeleiding zouden ervoor zorgen dat bovenstaande uitdagingen verminderen/verdwijnen.
Een andere kijk
Maar stel dat de oorzaak van dit gedrag en het gebrek aan ontwikkelen van vaardigheden ook in het kind gevonden kan worden? Uit onderzoek blijkt namelijk het volgende:
Ieder mens bouwt in de baarmoeder al zogenaamde ‘primaire reflexen’ op. Primaire reflexen zijn bewegingen die vanuit de hersenstam automatisch volgen op een prikkel van buitenaf. Deze reflexen worden, als alles goed gaat, bij iedereen in dezelfde volgorde ontwikkeld. Ze helpen een baby te overleven in de fase dat hij zich nog niet bewust is van zijn omgeving en zorgen ervoor dat het zenuwstelsel zich verder kan ontwikkelen. Gedurende de eerste 6 tot 12 maanden leert een baby de primaire reflexen te beheersen en door bewegingen gecontroleerd uit te voeren. Door deze bewegingen veelvuldig te oefenen horen deze reflexen rond het 3e levensjaar geïntegreerd te zijn in het lichaam. Daarna gaan ze werken als stoorzender. Dit kun je bijvoorbeeld merken aan verhoogde gevoeligheid, grotere drang om te bewegen, maar ook leer- en gedragsproblemen. Vaak komt dit pas aan het licht als er hogere vaardigheden aangesproken worden.
Gebrek aan oefenen leidt tot problemen
OEFENEN! Daar waar de meeste baby’s veel oefenen om iets voor elkaar te krijgen, zal een hoogbegaafde baby zichzelf niet zo lang vermoeien. Want of ze nou snel of langzaam in hun motorische ontwikkeling zijn, vaak hebben ze gemeen dat de vaardigheid vanuit observatie geleerd is. Denk maar eens aan het leren vastpakken van een balletje of aan omrollen, tijgeren, kruipen of lopen. Er is vaak niet veel oefening aan vooraf gegaan. Maar niet alleen de vaardigheid zelf, juist de oefeningen die helpen om de vaardigheid onder de knie te krijgen, zorgen voor de aanleg van een goed neurologisch netwerk. Hierdoor worden bepaalde verbindingen van de lagere naar de hogere hersenen versterkt en voorkom je neuro-motorische onrijpheid.
Door het snelle denk- en leerproces nemen hoogbegaafde baby’s dus al vaak te grote stappen in hun ontwikkeling, waardoor hun primaire reflexen actief blijven. Dit heeft uiteindelijk gevolgen op de motorische ontwikkeling, het leren en het gedrag.
Wat zijn de gevolgen van nog actieve primaire reflexen?
Wanneer primaire reflexen nog actief zijn na het 2e levensjaar leiden ze tot verstoringen. Een reflexmatige beweging krijgt namelijk altijd voorrang in het lichaam. Een kind zal deze beweging of reactie willen onderdrukken of compenseren, maar dat kost enorm veel energie. Zowel motorisch, sociaal als op het gebied van leren kun je tegen verschillende uitdagingen aanlopen (een selecte greep):
- Moeite met automatiseren
- Hyperactief / of juist erg moe
- Overgevoelig op tactiel, auditief of visueel gebied
- Moeite met stilzitten
- Aandacht- en concentratie problemen
- Slechte oog-handcoördinatie om te schrijven
- Slechte oogbewegingen om te lezen
- Moeite met rekenen of lezen of schrijven of spelling
- Moeite met beslissingen nemen
- Emoties niet goed onder controle
- Veel hoofdpijn en/of buikpijn
- Onzeker/ faalangstig
- Wordt gepest of pest zelf
- Moeite met eigen grenzen aangeven en/of grenzen van anderen accepteren
- Bijt op z’n pen, nagels, kleding of duimt etc.
- Slaapt slecht
- Lage frustratietolerantie
- Moeite met plannen
- Slecht tijdsbesef
Reflextherapie inzetten voor een stevig fundament
Met reflextherapie kun je alsnog één voor één de reflexen trainen om ze te laten integreren. Daarmee stelt de hersenstam de hogere hersenen in staat alsnog verder uit te rijpen en zich te ontwikkelen. Op deze manier werk je aan een steviger fundament vanaf de basis en zullen uitdagingen aanzienlijk verminderen, dan wel verdwijnen.
Dus loopt het met je hoogbegaafde kind niet zoals je zou willen en/of heb je het gevoel dat je vastloopt in je zoektocht? Kijk dan eens of het fundament van je kind stevig staat. Door middel van reflextherapie kan dit namelijk alsnog bereikt worden. Met verbazingwekkende resultaten!
Daarnaast blijft het uiteraard, altijd, van belang om te kijken of je kind voldoende uitdaging krijgt en in de zone van naaste ontwikkeling zit. En blijf vooral ook alert op mogelijke andere oorzaken en oplossingen.
Meer informatie
Nieuwsgierig geworden en wil je er meer over weten? Neem dan contact met me op via info@360gradenhb.nl.
NB Betekent dit dat als je niet hoogbegaafd bent je geen last van actieve primaire reflexen hebt? Nee, ook stress tijdens de zwangerschap of obstakels tijdens de bevalling kunnen bijdragen aan niet goed geïntegreerde primaire reflexen. Ook dan kan reflextherapie goed werken.